ATASÖZLERİ

• Acı acıyı keser, su sancıyı.
• Acıkan doymam sanır, susayan kanmam sanır.
• Acıkanın yanağından, susayanın dudağından belli olur.
• Adamın yere bakanından, suyun yavaş akanından kork.
• Akan su yosun tutmaz.
• Akıllı, köprü arayıncaya dek deli suyu geçer.
• Arığa su gelene kadar kurbağanın gözü patlar.
• Balık çok konuşurum ama ağzım su dolu demiş .
• Bıçağı kestiren kendi suyu, insanı sevdiren kendi huyu.
• Çömlekçi suyu saksıdan içer.
• Değirmenin suyu nereden geliyor.
• Dibi görünmeyen sudan geçme.
• Dökme su ile değirmen dönmez.
• Eşeği düğüne çağırmışlar, “ya su lazımdır ya odun” demiş.

***acı acıyı keser, su sancıyı
bir güçlüğü yenmek için başka bir güç yola başvurulmalıdır .

***acıkan doymam sanır, susayan kanmam sanır
bir şeyi uzun süre elde edemeyen kimse, daha sonra o şeyden ne kadar çok edinirse edinsin yine kendisine yetmeyeceği kanısında bulunur.

***acıkanın yanağından, susayanın dudağından belli olur
bir insanın ne durumda olduğu yüzünden anlaşılır.

***aç ölmez gözü kararır, susuz ölmez benzi sararır
yoksulluk insanı öldürmez ama türlü türlü üzüntü ve sıkıntı içinde yıpratır.

***adamın yere bakanından, suyun yavaş akanından kork
duygu ve düşüncelerini açığa vurmayan sessiz insan yavaş akan derin su gibi tehlikelidir.

***akan su yosun tutmaz
tembel tembel oturan kimse hantallaşır, iş yapma yeteneğini yitirir, çalışan kimse gittikçe açılır, daha yararlı işler yapar.

***akan sular durmak
itiraz edememek, söyleyecek sözü kalmamak: “Böyle duru bir mantık karşısında akan sular duruyordu.” -A. Kulin.
Deyim
***akıllı köprü arayıncaya dek deli suyu geçer
atak kişi tehlikeyi göze alarak işe girişir ve çabuk sonuç alır.

***arığa su gelene kadar kurbağanın gözü patlar
yapılması geciken iyilikler, bekleyenleri sıkıntı içinde bırakır.

***at görür aksar, su görür susar
meraklı kimse öğrenmek istediği bilgiye ulaşabilmek için her yola başvurur, her kılığa girer.

***beylik çeşmeden su içme
resmî işlerde dikkatli olmak gerekir.

***bıçağı kestiren kendi suyu, insanı sevdiren kendi huyu
bir şeyin, bir kimsenin değeri, kendisinde aranılan özel niteliklerle artar.

***çömlekçi suyu saksıdan içer
kişi, geçimini sanatı ile sağlar.

***değirmenin suyu nereden geliyor?
bu işin masrafını karşılayacak para nasıl kazanılıyor.

***dibi görünmeyen sudan geçme
bir işe girişirken her yönünü iyice araştır.

***dibi görünmeyen tastan su içme
bir işe girişirken her yönünü iyice araştır.

***dökme su ile değirmen dönmez
işi yapacak olanda yeteri kadar güç bulunmadıkça başkalarının küçük katkılarıyla sürekli ve büyük bir iş yürütülemez.

***ekmek istemez su istemez
hiçbir masrafı yoktur.

***eşeği düğüne çağırmışlar, “ya odun eksik ya su demiş”
bir işi yapmamak için bahane bulmayı anlatan bir söz.

***eşek hoşaftan ne anlar (suyunu içer, tanesini bırakır)
bilgisiz, görgüsüz kimse ince, güzel şeylerin zevkine varamaz, değerini ölçemez.

***geçme namert köprüsünden, ko aparsın su seni
namerde karşı minnet altında kalmaktansa sıkıntıya katlan.

***göle su gelinceye kadar kurbağanın gözü patlar
yapılması geciken iyilikler, bekleyenleri sıkıntı içinde bırakır.

***hak deyince akan sular durur
bir anlaşmazlıkta adalet, tarafsızlık, hakkaniyet devreye girdiğinde kimsenin söyleyecek sözü kalmaz.

***herkesin bir derdi var, değirmencininki su
herkesin kendi yaşayışı ile ilgili bir derdi vardır, bir kişinin derdi ötekininkine benzemez.

***hıyar akçesiyle alınan eşeğin ölümü sudan olur
çok ucuza alınan mal, çürük, işe yaramaz çıkar.

***kanı kanla yumazlar, kanı suyla yurlar
kötülük, kötülük yapılarak düzeltilmez ancak iyilik yapılarak ortadan kaldırılır.

***kar susuzluk kandırmaz
gerçek gereksinimler, avutucu, oyalayıcı şeylerle karşılanmaz.

***keçinin uyuzu, çeşmenin gözünden su içer
değersiz kişiler kendilerini değerli ve en güzel şeye layık görürler.

***kır atın yanında duran ya huyundan ya suyundan
kişi arkadaşlık ettiği kimseden etkilenir.

***kimi köprü bulamaz geçmeye, kimi su bulamaz içmeye
insanların nasipleri arasındaki tutarsızlıkları belirten bir söz.

***komşu kızı almak, kalaylı kaptan (tastan) su içmek gibidir
komşu kızını almaya karar veren, ailenin ve kızın durumunu, gidişini iyi bildiğinden içi rahat olarak bu ilişkiyi kurar.

***köpek suya düşmeyince yüzmeyi öğrenmez
kişi, bir tehlike karşısında her yerden umudu kesilip kendine güvenmekten başka çare kalmadığını anlamadıkça kurtuluş yolunu bulamaz.

***köprünün (köprülerin) altından çok su (sular) aktı (geçti)
zamanla şartlar çok değişti, eski durum kalmadı.

***malın iyisi suya yakın, daha iyisi eve yakın
çiftçinin toprağı suya ne kadar yakınsa değeri o kadar çok olur; bakımı, ürünün güvenliği ve eve kolay taşınabilmesi bakımından toprağın eve yakın olması daha da önemlidir.

***mürüvvetsiz adam, suyu çekilmiş değirmene benzer
cömert olmayan, iyilik yapmaktan hoşlanmayan biri, içinde yaşadığı toplum için bir değer taşımaz.

***od ile su, dilsiz yağıdır
yangın ve sel felaketi tıpkı düşman gibidir, sessizce, haber vermeden gelir.

***selden gelen suya gider
kolay ve emeksiz kazanılan şeyler elden kolay çıkar.

***su akarken testiyi doldurmalı (doldur)
kişi, fırsattan yararlanmalı; geliri bol olduğu zaman ilerisi için para biriktirmeye, mal mülk edinmeye bakmalıdır.

***su aktığı yere (yine) akar
daha önce bize yararı dokunmuş olan güzel bir durum, bugün bulunmasa bile yarın yine ortaya çıkar.

***su başından (bendinden) kesilir (bağlanır)
bir işi, kimsenin karışamayacağı ve bozamayacağı biçimde bitirmek için yetkili kişilerin en büyüğü ile görüşüp anlaşmak gerektir.

***su bulanmayınca durulmaz
bir konu, türlü çekişmelerden sonra aydınlığa kavuşur, yoluna girer.

***su içene yılan bile dokunmaz
düşman olsa bile su içen kimseye dokunulmamalıdır.

***su küçüğün, söz (sofra, yemek) büyüğün
1) temel bir ihtiyaç olan su önce küçüğe verilir, konuşmaya ise ilk önce büyükler başlar; 2) her şeyin bir sırası vardır; kişiler bu sıralamada yaşlarına, kültürlerine vb. özelliklerine göre yer alırlar.

***su testisi su yolunda kırılır
bir kişi amaç edindiği işte kazaya uğrar.

***su uyur, düşman uyumaz
düşmana karşı her zaman uyanık davranmak gerekir.

***su yatağını bulur
bir şeyi yapma isteği ve gücü bulunan kimse, uygun bir çalışma yönü ve alanı bulur.

***suyu getiren de bir, testiyi kıran da
görevini iyi yapanla kötüye kullanan arasında bir fark gözetilmemektedir.

***suyu görünce teyemmüm bozulur
bir zorunluluk dolayısıyla yapılmakta olan bir işin, bu zorunluluk ortadan kalktığında gereği gibi yapılmak için yeni baştan ele alınması gerekir.

***suyun duru akanından, insanın yere bakanından korkmalı
duygu ve düşüncelerini açığa vurmayan sessiz insan yavaş akan derin su gibi tehlikelidir.

***suyun sessizinden, insanın sözsüzünden korkmalı
duygu ve düşüncelerini açığa vurmayan sessiz insan yavaş akan derin su gibi tehlikelidir.

***suyun yavaş akanından, insanın yere bakanından kork (sakın)
duygu ve düşüncelerini açığa vurmayan sessiz insan yavaş akan derin su gibi tehlikelidir.

***tarlanın iyisi suya yakın, daha iyisi eve yakın
çiftçinin toprağı suya ne kadar yakınsa değeri o kadar çok olur; bakımı, ürünün güvenliği ve eve kolay taşınabilmesi bakımından toprağın eve yakın olması daha da önemlidir.

***taşıma su ile değirmen dönmez
işi yapacak olanda yeteri kadar güç bulunmadıkça başkalarının küçük katkılarıyla sürekli ve büyük bir iş yürütülemez.

***tatsız aşa su neylesin, akılsız başa söz neylesin
işe yaramayan nesneyi küçük çabalarla bir şeye benzetmek boş olduğu gibi aptal kişiyi de sözle akıllandırmak imkânsızdır.

***taze bardağın suyu soğuk olur
hayatına giren yeni şeyler, yeni dostlar kişiye hoş görünür.

***testiyi kıran da bir, suyu getiren de
görevini iyi yapanla kötüye kullanan arasında bir fark gözetilmemektedir.

***verirsen veresiye, batarsın kara suya
veresiye verdiğinde alanların borçlarını ödememeleri durumunda sen zor durumda kalabilirsin.

***yedi adım yolun, bir yudum suyun hakkı vardır
iki insanın tanışıp kaynaşması ve aralarında bir dostluk bağı oluşması için özel bir kurala, yola, yönteme gerek yoktur, kısa bir yolculuk, küçük bir ikram bile bu yakınlığı sağlayabilir.

***yel üfürdü, sel (su) götürdü
mal birdenbire ve sebepsiz ortadan yok oluverdi.

***yem istemez, su istemez
elde tutulması hiçbir külfet getirmez.